Night Tales: Paderewski Koncert na żywo PL

Manru Wstęp:

Nota odautorska

Partytura opery „Manru” została poddana procesom mapowania i dekonstrukcji. Na tej podstawie powstaje nowy materiał emocjonalny i energetyczny odwołujący się do przebiegów muzycznych i dramaturgii dzieła. 

W warstwie muzycznej zostaną wykorzystane współczesne środki ekspresji i stylistyki – free jazz, ambient, etno, noise, acusmatic music. 

Zapis nowopowstałej partytury:

• Ścisły zapis tematów podlegających dalszym rozwinięciom improwizacyjnym
• Zapis diagramowy

Partia wizualna, dyscyplinuje czasowy przebieg wykonania. Wykorzystuje materiał abstrakcyjno-symboliczny. 

Jest kreowana „na żywo”. 

W warstwie dramaturgicznej ważnym jest dotarcie do archetypów, konfliktów: my i oni, miłość i zdrada, tolerancja i ksenofobia, radość, nadzieja i nostalgia, zwątpienie. Nad całością dramatu pojawia się widmo triumfu pogardy dla człowieka i jego pragnienia wolności i akceptacji. 

Teksty NARRATORA oparte są na fragmentach z libretta (autor: Alfred Nossig) w języku oryginału – niemiecki (Światowa prapremiera w Dreźnie 1901).

Teksty POSTACI SYMBOLICZNEJ są zaczerpnięte z Księgi Jeremiasza i Księgi Mądrości w języku łacińskim (Vulgata) i stanowią klamrę ideową. 

Tytuł – Night Tales – nawiązuje do nazwy całonocnych wydarzeń progresywnej muzyki (Elektroniczna, Jungle, Hip-Hopp, Rave), które odbywają się w bajkowych wnętrzach dawnych teatrów Londyńskich. W psychodelicznej aurze dziewiętnastowiecznych wnętrz rozwijają się transowe bohonalia XXI w. 

A teraz – zapraszamy na Naszą Nocną Bajkę o historii tragicznej miłości Ulany i Manru, w świecie zamkniętych serc. Historii wyimprowizowanej z wspaniałego dzieła Paderewskiego. 

Libretto opery powstało w 1901 r., zdecydowaliśmy się zachować pierwotną nazwę grupy etnicznej, by zachować historyczny kontekst tekstu.

Opera, „Manru” Ignacego Jana Paderewskiego, do dziś pozostaje jedyną operą autorstwa polskiego kompozytora kiedykolwiek wystawioną w 135-letniej historii Metropolitan Opera.

Libretto do opery opracował Alfred Nossig na podstawie powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego „Chata za wsią”. Kraszewski napisał, że temat do powieści zaczerpnął ze wsi polskiej na Wołyniu. Poznał tam życie Cyganów, których część osiedlała się na wsi i tam zakładała rodziny. W przedmowie Kraszewski tłumaczy wybór tematu „Obrazy nasze społeczne są niepełne, bo odmalowały dotychczas tylko życie ludzi bogatych, pomijały zaś życie ludu wiejskiego. W życiu wyższych warstw społecznych nie przebija charakter narodowy, bo jest zaćmiony modą stolic świata i ich konwencjami… O szkoda zaprawdę, bo jeden tylko Bóg z góry poogląda na tysiące ubogich żywiołów, w których jest więcej siły, piękności, energii i cnoty często, niż w cisnących się nam na oczy dramatach, którym chyba świecące ramy dają prawo do ludzkiej ciekawości, zajęcia, pamięci.” Dramat liryczny „Manru” to dzieło ambitne, formalnie inspirowane muzycznymi dramatami Wagnera. Osadzona w górskim krajobrazie fabuła obraca się wokół feralnego trójkąta miłosnego, społecznych nierówności i uprzedzeń rasowych (Manru jest Cyganem). 

Uwypuklenie psychiki duszy cygańskiej, tęskniącej do wolności i swobody, wyraża marzenia ludu polskiego z tego okresu. Motyw przewodni całej akcji leży w twierdzeniu, że wolna natura nigdy nie da się ujarzmić, a obce, narzucone czy dobrowolnie przyjęte okoliczności i warunki nigdy nie staną się rodzinnymi. Jest to akcent patriotyczny – przez analogię. Libretto napisane zostało w języku niemieckim, a premiera odbyła się Dreźnie. W 1901 roku. 

Ignacy Jan Paderwski – Pianista, kompozytor, aktywista, poliglota, mówca, polityk, mąż stanu, – Ignacy Paderewski wiódł nadzwyczajne życie. Stanowił żywy przykład tego, jak wiele swego czasu osiągnąć mógł człowiek o skromnym pochodzeniu, ale wyjątkowych talentach, rygorystycznej etyce pracy i wielkich zdolnościach w zakresie autopromocji.

Był na przemian archetypowym XIX-wiecznym artystą-romantykiem i XX-wiecznym rzutkim self-made-manem, bez wytchnienia przemierzającym glob, aby następnie wykorzystać to wszystko dla spraw, o które się troszczył – polskiej niepodległości, muzyki i filantropii.

Paderewski jest przykładem, że można zdobywać salony całego świata jednocześnie zachowując patriotyczną postawę wobec ojczyzny, być wiernym ojczyźnie i polskim patriotą.

Paderewski występował na deskach całego świata od Europy, poprzez Amerykę, Australię.

Paderewski wychowany został w etosie miłości do ojczyzny i poczucia obowiązku wobec rodaków. Za jego życia sytuacja panująca w zaborach rosyjskim, pruskim i austriackim ulegała zmianie na skutek wewnętrznych problemów, z jakimi borykały się wszystkie trzy imperia. Pozorna nieuchronność zbrojnego konfliktu, w którym okupanci zwróciliby się przeciw sobie, odnowiła nadzieje na polską niepodległość.

Wybuch I wojny światowej – jedna z największych tragedii kontynentu europejskiego – paradoksalnie stworzył najlepszą okazję do wprowadzenia sprawy polskiej niepodległości na forum światowe. Paderewski, wówczas mieszkaniec Kalifornii, został amerykańskim reprezentantem Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu, ciała politycznego sprzymierzonego z państwami Ententy. Agitował wśród imigrantów, aby zaciągali się do polskich sił zbrojnych we Francji, nagabywał wszystkich możliwych dygnitarzy i wpływowe postaci, przemawiał do Amerykanów bezpośrednio z mównicy czy z radia, apelując o pamięć o losie jego narodu. W przeddzień przystąpienia Stanów Zjednoczonych do wojny, w styczniu 1917 roku, doradca prezydenta Woodrowa Wilsona, pułkownik House, zwrócił się do Paderewskiego z prośbą o przygotowanie memorandum na temat sprawy polskiej. Dwa tygodnie później Wilson przemawiał przed Kongresem, rzucając wyzwanie status quo:

Uznaję za oczywiste, że mężowie stanu wszędzie na świecie zgodni są, że powinna istnieć zjednoczona, niepodległa i autonomiczna Polska.

Ustanowienie „Nowej Polski” stało się jednym ze słynnych czternastu punktów prezydenta Wilsona, postulatów stanowiących punkt wyjścia dla negocjacji pokojowych kończących I wojnę światową.

Wszystkie frakcje polityczne zgodne były, że Polska powinna wysłać na konferencję pokojową w Wersalu delegata, który zdolny byłby reprezentować tam interesy wszystkich Polaków. Paderewski, najbardziej rozpoznawalny spośród orędowników polskiej sprawy, wybrany został szefem delegacji. W ten sposób został sygnatariuszem Traktatu Wersalskiego.

W czasie zaledwie 10 miesięcy istnienia rządu Paderewskiego miejsce miały przełomowe wydarzenia: demokratyczne wybory do Sejmu, ratyfikacja Traktatu Wersalskiego, zapis traktatu na temat ochrony mniejszości narodowych w nowym państwie, ustanowienie publicznego szkolnictwa. Paderewski musiał stawić czoła problemowi bezrobocia, załagodzenia etnicznych i społecznych konfliktów, opanowania wybuchu epidemii i oddalenia groźby głodu wywołanej zniszczeniami wojennymi. Dzięki jego dyplomatycznym zdolnościom i szacunkowi, jakim go darzono, Polska mogła skutecznie negocjować trudne kwestie z sąsiadami i zyskać uznanie na arenie międzynarodowej.

W 1941 Paderewski odebrał wzruszający hołd za swoje zasługi artystyczne i humanitarne – amerykańskie miasta zorganizowały obchody 50. rocznicy jego pierwszej trasy koncertowej po Ameryce, ustanawiając Tydzień Paderewskiego, podczas którego na jego cześć zagranych zostało 6 tysięcy koncertów. W połowie 1941 roku Paderewski zachorował. Zmarł 29 czerwca w Nowym Jorku.

Jego pogrzeb w Katedrze Św. Patryka zgromadził czteroipółtysięczny tłum wewnątrz i 35-tysięczny na zewnątrz kościoła. Prezydent Roosevelt wydał specjalny dekret zezwalający na pochówek kompozytora na Cmentarzu Narodowym w Arlington. Życzeniem artysty było jednak, aby być pochowanym w wolnej Polsce. Życzenie to zostało spełnione w 1992 roku, gdy szczątki Paderewskiego zostały przewiezione do Polski, a prochy złożone w krypcie w Katedrze Św. Jana w Warszawie.

Według Paderewskiego nie powinniśmy zważać na różnice tylko tworzyć wspólnotę w duchu patriotycznym i jedność w zgodzie narodowej, opera „Manru” ukazuje symbolicznie śmierć miłości poprzez odrzucenie życzliwości dla drugiego człowieka.